Bart Leenman

Al geruime tijd ben ik gefascineerd door het concept ‘categorisch’ geweld. Dit concept werd aan mij geïntroduceerd in het boek A Secular Age (2007) van de Canadese filosoof Charles Taylor. Wat mij aansprak in het werk van Taylor was de suggestie dat we ‘categorisch’ geweld zouden moeten begrijpen vanuit de betekenis die het mogelijk heeft. Deze suggestie veranderde mijn perspectief compleet.  

Toen ik ontdekte dat Taylor dit inzicht voor een groot gedeelte ontleent aan René Girard en de mimetische theorie, ben ik mijzelf gaan verdiepen in het werk van René Girard. Girards suggestie dat geweld een essentiële sociale functie heeft (het zondebokmechanisme), intrigeerde mij. Girard begrijpt geweld namelijk niet langer als een element van buiten de menselijke samenleving, maar begrijpt geweld als een structuur in de menselijke gemeenschap. Ook Girards apologetische karakter was een eyeopener, omdat het een intellectuele interpretatie van het christendom bood. Waar ik mijn eerste bachelorscriptie filosofie schreef over “The Problem of the Justification of Violence in the Secular Age” (2019), richtte ik mij in mijn tweede bachelorscriptie theologie volledig op dit apologetische karakter van de mimetische theorie in “Het christendom en mimetische theorie” (2020).

Ondertussen werd ik lid van de Girard studiekring (2021) en kreeg de mimetische theorie een steeds grotere rol in mijn filosofische verkenningen. De Girard Studiekring heeft mij hier ook echt bij geholpen door Girard vanuit verschillende disciplines te bestuderen. Tijdens mijn onderzoeksmaster filosofie heb ik deze kennis toegepast, en heb ik verschillende papers geschreven waarin ik het werk van Girard vergeleek met Freud, Hegel en bovenal, Giorgio Agamben. In het tweede jaar van mijn onderzoeksmaster heb ik deze vergelijking tussen Girard en Agamben onderzocht in mijn state of the art artikel “René Girard and Giorgio Agamben: The Thematisation of Violence and the Sacred” en mijn masterthesis “René Girard’s Scapegoat and Giorgio Agamben’s Homo Sacer: The Asymmetry of the Sacred Victims and its Implications”.

Girards mimetische theorie helpt mij om bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen te duiden en biedt mij een perspectief om de veelomvattende problematiek van ‘categorisch geweld’ te begrijpen. Komende jaren wil ik mijzelf verdiepen in de vraag naar de ‘wezenlijke betekenis van het sacrale in relatie tot geweld’. Het werk van René Girard zal daarbij ongetwijfeld een grote rol blijven spelen.