Girardlezing 2018 door Johan Graafland

29 november 2018, 14:45, Esplanade gebouw, Universiteit van Tilburg

Donderdagmiddag 29 november zal de Girard Studiekring in samenwerking met Academic Forum van de Universiteit van Tilburg de tweejaarlijkse Girardlezing organiseren. De lezing zal worden gegeven door professor Johan Graafland, die economie en ethiek doceert aan de Tilburg Universiteit. Het is nu de derde keer dat een Girardlezing wordt gehouden – Hans Achterhuis en Willem-Jan Otten zijn Graafland voorgegaan in respectievelijk 2014 en 2016.

Vaak hebben auteurs moeite om vast te stellen wat voor geleerde René Girard nu eigenlijk is. Is hij een filosoof, literair criticus, antropoloog, of is hij misschien toch meer een historicus? Als er één ding zeker is, dan is het dat Girard géén econoom is. Toch komt economie regelmatig aan de orde en zijn er binnen de Mimetische Theorie een aantal prominente denkers die zich intensief met economische thema’s hebben beziggehouden – enkele namen zijn Jean Pierre Dupuy, Paul Dumouchel en André Orléans. Ten onzent kunnen we dan denken aan Hans Achterhuis die al in 1988 in zijn boek Het rijk van de schaarste de theorie van Girard noemde.

Het is natuurlijk niet moeilijk in te zien dat in koopgedrag, en activiteiten die koopgedrag moeten stimuleren, zoals adverteren – mimetische elementen een grote rol zullen spelen. En in die zin is de MT altijd relevant in de meest actuele debatten over economische processen. In deze debatten laat Johan Graafland regelmatig zijn stem horen. Onderwerpen waarin hij gespecialiseerd is zijn onder andere economische ethiek, bedrijfsethiek en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) – met betrekking tot dit laatste onderwerp heeft Graafland een aantal empirische onderzoeken uitgevoerd. Daarnaast is Graafland ook theoloog en doet hij onderzoek naar de relatie tussen christelijke ethiek en economie.

De economische denker die in de Girardlezing centraal zal staan is Adam Smith (1723-1790). Velen denken bij Adam Smith onmiddellijk aan “de onzichtbare hand”, en associëren dit met een laissez-faire politiek, maar dit is zeker een karikatuur. Smith geloofde wel degelijk in een rol voor de overheid in de economie. Naast zijn Wealth of Nations (1776) schreef Smith eerder al zijn The Theory of Moral Sentiments (1759), een boek waarin ethiek een veel grotere rol speelt. In zijn bespreking van dit laatste boek zegt Graafland:

Zijn discussies zijn stimulerend, verbreden steeds weer je perspectief, soms tegengesteld aan wat je van een econoom zou verwachten. Je realiseert je dat dit is hoe mensen zijn, zelfs al heb je het zelf nooit eerder bewust opgemerkt. Het boek toont een enorm inzicht in de menselijke natuur.

The Theory of Moral sentiments zal ongetwijfeld aan de orde komen in de Girardlezing. Graafland zal daarin onder meer ingaan op het mensbeeld en godsbeeld bij deze 18de eeuwse Schotse denker. Voor meer informatie, kijk hier.