2009-10 Berry Vorstenbosch

Losers


'Nog meer dan het drama in Apeldoorn treft je het drama van de zomaar mislukte mens' schrijft Rob Schouten, als altijd mild van toon, in zijn column over Karst T (Trouw, 7 september 2009). Het deed me denken aan een gesprek dat ik ooit had met een Amerikaan over de Nederlandse literatuur.

   'I like Anna Blaman,' zei ik.
   'En wat is haar bekendste boek?' vroeg die Amerikaan.

Volgens mij was dat De Verliezers, waarin een licht tragisch levensbesef wordt uitgetekend, maar toen ik de titel in het Amerikaans uitsprak betekende het opeens heel iets anders. Losers - ja, in dit woord lijkt al het venijn van de moderne meritocratie samengebald. En de hel, dat moet zijn een volledige zelf-identificatie met dit beeld. Sartre zegt al zoiets, kijken naar jezelf met de blik van 'de ander'. Hoe kan er licht in deze duisternis schijnen? Is er iets of iemand die je los kan zingen van deze idolatrie van het succes?

Volgens de in mimetische theorie-kringen bekende theoloog James Alison is er naast 'de ander' steeds een 'Andere ander'. U zult al raden wie dit is, Jezus zelve. Wiens koninkrijk niet van deze wereld, niet van ons type succes is. Ik schrijf dit met een zekere ironie, maar ook zonder ironie, want ik geloof waarachtig dat Jezus het is, en niet mijn vooralsnog intacte prestatie-patroon, die me kan verlossen van wat een van mijn grootste angsten is - te eindigen als loser.

Berry Vorstenbosch