De Girardkring in 2020

In 2020 werd op 27 maart de eerste bijeenkomst gehouden in de vorm van een zoomsessie. Oorspronkelijk was een voordracht gepland van Per Grande, professor filosofie aan de universiteit van Bergen in Noorwegen. Op die vrijdag en in het weekend daarna zou hij in Amsterdam zijn. Er waren mailtjes rondgegaan over geschikte hotels, een restaurant waar we met de belangstellenden na de bijeenkomst zouden kunnen gaan eten. Hoewel de eerste afzeggingen binnen begonnen te druppelen besloten we aanvankelijk de sessie gewoon door te laten gaan.

Feesten was eind februari, begin maart nog heel normaal. Er kon in die dagen nog volop gehost worden – na een voetbalwedstrijd in Bergamo, bij een après-ski in Ischgl, op het carnaval in Tilburg. Maar opeens ging alles heel snel en ging de wereld op slot. Uit Tilburg kwam, precies op 27 maart, in de avond na de eerste zoombijeenkomst, een appje van een kringlid binnen met maar vijf woorden – ‘Lig in ziekenhuis. Waarsch corona.’ Hij zou er nog bijna vier weken liggen, waarvan twaalf dagen op intensive care.

Op de eerste zoomsessie hebben we gezamenlijk besloten de frekwentie van de bijeenkomsten op te schroeven van eens per twee maanden naar eens in de veertien dagen. De eerste weken waren bijzonder intensief. Iedereen was nog aan het tasten over wat corona, inmiddels onmiskenbaar uitgegroeid tot een ‘pandemie’, voor onze wereld zou kunnen betekenen. Besmettelijkheid is een belangrijk thema in de mimetische theorie en een van de teksten die we hebben bestudeerd en besproken is ‘De pest in de literatuur en de mythe’ van René Girard zelf. Andere boeken die werden besproken in 2020 waren Heerschappij van Tom Holland, Living with Robots van Paul Dumouchel en de roman Hanesteen van Michael Elias.

Een online sessie kan een fysieke bijeenkomst niet vervangen. Deze ervaring zullen veel mensen in 2020 hebben opgedaan. Toch hebben we ook in de studiekring de voordelen van digitale sessies leren kennen. Een kringlid uit België die maar zelden in de gelegenheid was naar Amsterdam te komen was nu vaak van de partij. In het najaar, toen een ander kringlid terugging naar zijn woonplaats Nairobi, kon hij gewoon aan de kringbijeenkomsten blijven deelnemen.

Ook de tweejaarlijkse Girardlezing heeft in 2020 dankzij de electronica doorgang kunnen vinden. Op 10 december gaf Marcel Poorthuis een lezing over de kort tevoren overleden Londense rabbijn Jonathan Sacks. Het was een samenwerkingsverband met uitgeverij Skandalon, waar twee boeken van Sacks waren verschenen. Graag hadden we het publiek dat deze lezing heeft bezocht – meer dan 100 mensen – in een zaal bij elkaar zien zitten.

In 2020 zijn ons ook twee kringleden ontvallen: Herman Wiersinga en Sonja Pos. Beiden waren de laatste jaren niet meer bij de bijeenkomsten aanwezig. Herman Wiersinga, actief lid geworden in de jaren negentig, heeft zich een aantal jaar geleden teruggetrokken. Hij overleed op 20 september op 93-jarige leeftijd. Sonja Pos had nog graag de Girardkring bezocht, maar haar ziekte verhinderde dat. Sonja was 84 jaar oud toen ze op 11 november overleed. Herman Wiersinga was bekend als theoloog en Sonja Pos bewoog zich in de literatuur. Velen zullen zich Sonja’s promotie op het werk van Willem Frederik Hermans herinneren. Van Sonja en Herman verschenen in de media korte necrologieën.

De bijeenkomst met Per Grande die we op 27 maart hebben moeten afgelasten heeft uiteindelijk plaatsgevonden op 29 januari 2021. De mogelijkheid om vanuit Noorwegen naar Amsterdam te komen, het organiseren van een borrel na een goede intellectuele uitwisseling, het lijkt in dit voorjaar allemaal verder weg dan ooit. Eind januari werd voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog een avondklok is ingesteld. Het zal zeker nog een hele tijd duren voor de VU weer voor de Girardkring zal opengaan. Tot die tijd zullen we blijven zoomen en elkaar alleen zien in kleine hokjes op een computerscherm. Het is niet anders, maar toch, hoe had de kring 2020 moeten doorstaan zonder computers?